شناسایی و اولویت بندی راهکارهای بهبود گردشگری میراث فرهنگی در ایران
محورهای موضوعی : مطالعات اجتماعی و گردشگری، جامعه شناسی گردشگری
زهرا معاون
1
(بخش مدیریت گردشگری و هتلداری، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران)
مسلم باقری
2
(بخش مدیریت گردشگری و هتلداری، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران)
فاطمه شکاری
3
(بخش مدیریت گردشگری و هتلداری، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران)
علی اصغر مباشری
4
(دانشکده علوم اداری و اقتصاد، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران)
مهرداد کیانی
5
(دانشگاه یزد)
کلید واژه: میراث فرهنگی, گردشگری میراث فرهنگی, راهکارهای بهبود, تحلیل¬مضمون, تحلیل سلسله مراتبی فازی نوع2,
چکیده مقاله :
با توجه به اهمیت گردشگری میراث فرهنگی به عنوان یکی از مهمترین و روبهرشدترین گونههای گردشگری در سطح جهان و نیز قابلیت ایران در ارتباط با توسعه این گونه گردشگری، پژوهش حاضر به منظور شناسایی و اولویتبندی راهکارهای بهبود وضعیت این گونه گردشگری در کشور طراحی و اجرا گردیده است. در پژوهش حاضر که از نوع پژوهشهای آمیخته است، در بخش کیفی به منظور شناسایی راهکارها به مصاحبه با 30 نفر از فعالین و کارشناسان اقدام شد و دادههای گردآوری شده با روش تحلیل مضمون، مورد تحلیل قرار گرفت که به شناسایی 3 دسته راهکار اصلی و 15 راهکار فرعی انجامیده است. به منظور ارزیابی اعتبار یافتهها نیز روش توافق درون موضوعی مورد استفاده قرار گرفته است. در بخش کمی نیز راهکارهای شناساییشده در قالب پرسشنامه تنظیم و نسبت به اولویتبندی آنها از دیدگاه 8 نفر از خبرگان صنعت گردشگری در کشور اقدام گردید. نتایج تحلیل دادهها با استفاده از روش فرآیند تحلیل سلسله مراتبی فازی نوع 2، گویای این است که مهمترین راهکارهای بهبود وضعیت گردشگری میراث فرهنگی در ایران از حیث ابعاد، به ترتیب عبارتاند از: راهکارهای بازاریابی، راهکارهای منابع انسانی و راهکارهای زیرساختی. همچنین راهکارهای ارائه آموزشهای همگانی، ارتقاء تصویر مقصد، طراحی دورههای بازآموزی و توسعه مستمر مهارتهای حرفهای برای کارکنان فعلی فعال به ترتیب مهمترین راهکارهای بهبود وضعیت گردشگری میراث فرهنگی محسوب میشوند.
Considering the significance of heritage tourism as one of the most important and increasingly welcomed types of tourism worldwide, and Iran's potential in this regard, this study set out to identify and prioritize the strategies that can contribute to the development of heritage tourism in Iran using a mixed-method approach. To this end, thirty practitioners and experts in the relevant field were interviewed to identify the intended strategies. The collected data were then analyzed using thematic analysis. Accordingly, three main strategies (dimensions) and 15 sub-strategies were identified. In the quantitative phase of the study, a questionnaire was designed based on the above-mentioned strategies and sub-strategies, asking eight tourism experts to prioritize them by responding to the items embedded within the questionnaire. The data were then analyzed using the type 2 fuzzy analytical hierarchical process (AHP) method. Accordingly, the study found that marketing, human resources, and infrastructural strategies were the most crucially important ones for developing Iran’s cultural heritage tourism, respectively. As for the sub-strategies, offering public instructions, improving the destination’s image, organizing retraining courses, and continuously developing professional skills for current active tourism staff were found to be the most essential ones, respectively.
امینیان، ناصر و سیدنقوی، میرعلی (1397). «ارائه الگوی حکمرانی مطلوب گردشگری در ایران». مطالعات مدیریت گردشگری، 13 (42)، 102-67.
باعقیده رودی، نصراله، علیزاده، کتایون و جعفری، حمید. (1401). «ارزیابی اثرات شاخص¬های گردشگری فرهنگی در توسعه، نمونه موردی شهرستان خواف». جغرافیا و مطالعات محیطی، 11 (41)، 113-100.
پرچکانی، پروانه. (1393). «گردشگری میراث فرهنگی؛ ظرفیتهای توسعه فرهنگی تهران». منظر، 28 ، 29-24.
تاج¬زاده نمین، ابوالفضل، میکاییلی کیوی، سیامک و علیزاده سولا، رضا. (1401). «طراحی الگوی توسعه گردشگری میراث ناملموس در ایران با رویکرد داده بنیاد». گردشگری و توسعه، 11 (3)، 164-149.
رازقی، علیرضا. (1398). «مطالعه ظرفیتهای گردشگری میراث فرهنگی و طبیعی در نوار ساحلی مکران استان هرمزگان». گردشگری و توسعه، 8 (4)، 180-148.
زال، محمدحسن (1395). «واکاوی ظرفیت¬های توسعه گردشگری میراث فرهنگی در روستای باستانی میمند». جغرافیا (فصلنامه علمی- پژوهشی و بین¬المللی انجمن جغرافیای ایران)، 14 (49)، 151-133.
زال، محمدحسن، رمضانزاده لسبوئی، مهدی و اسماعیلی، امین (1397). «بافت سنتی شهری و نقش آن در توسعه گردشگری میراث فرهنگی، مورد مطالعه: بافت قدیم شهر ساری». مدیریت شهری، 53، 26-7.
زراعی متین، حسن، سیدجوادین، سیدرضا، رحیم¬پور، علی و باقری، مسلم (1391). «تبیین مسائل گردشگری جمهوری اسلامی ایران». اندیشه مدیریت راهبردی، 6 (1)، 106-73.
شهبازی شیران، حبیب و اسمی، رویا. (1399). «تاثیر تصویر مقصد و رضایت¬مندی بر وفاداری گردشگران میراث: ارائه یک مدل مفهومی (مورد مطالعه: مجموعه جهانی شیح صفی الدین اردبیلی)». مطالعات اجتماعی گردشگری، 8 (16)، 266-243.
صالحی¬پور، محمدرضا، پورفرج، اکبر، محمودزاده، سیدمجتبی و گل¬محمدی، احمد (1401). «نقش تفسیر در تعامل بین سیاست و میراث فرهنگی در جهت توسعه گردشگری فرهنگی جمهوری اسلامی ایران». مطالعات اجتماعی گردشگری، 10 (20)، 100-73.
عباس¬زاده، مظفر، محمدمرادی، اصغر و سلطان¬احمدی، الناز (1394). «نقش ارزش¬های میراث معماری و شهری در توسعه گردشگری فرهنگی؛ مورد مطالعه: بافت تاریخی ارومیه». مطالعات شهری، 14، 90-77.
لک، بهزاد، رضایی¬نور، جلال، حسینی رضی، الهام و خسروی، سروش (1395). «شناسایی عوامل موثر بر انتخاب راهبرد مدیریت دانش در ناجا». مدیریت منابع در نیروی انتظامی، 4 (3)، 30-11.
ضرغام بروجنی، حمید و عزیزی، فاطمه (1396). «ارزیابی عوامل موثر بر توسعه گردشگری محوطه¬های باستانی- تاریخی (رویکرد فازی)». تاریخ و فرهنگ، 49 (2)، 32-9.
ضرغام بروجنی، حمید، فرج¬پور، اکبر، مروتی شریف¬آبادی و عزیزی، فاطمه (1397). «تحلیل راهبردهای خفاظتی و توسعه گردشگری محوطه¬های تاریخی ایران (رویکرد تصمیم¬گیری چندشاخصه)». فصلنامه راهبرد فرهنگی- اجتماعی، 7 (29)، 241-209.
میرتقویان رودسری، سیدمحمد، پوراحمد، احمد و زیاری، کرامت¬الله. (1401). «مدل عوامل مؤثر بر وفاداری به گردشگری میراث فرهنگی در مقصد رامسر». مطالعات مدیریت گردشگری، 17 (57)، 146-113.
میرواحدی، سیدسعید و قائدی¬ها هونجانی، نفیسه. (1399). «بررسی رویکرد متفاوت کارآفرینان در کارآفرینی گردشگری میراث فرهنگی ناملموس». گردشگری و توسعه، 10 (2)، 144-131.
وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری جمهوری اسلامی ایران (1398). سالنامه آماری 1397 سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، قابل دسترسی در https://www.mcth.ir/.
Aisyah, S. (2023). Implications of Planning and Management for the Development of Sustainable Cultural Heritage Tourism in Malaysia. Advances in Tourism Studies, 1(2), 65-71.
Alan, F., & Garrod, B. (2000). Managing Heritage Tourism. Annals of Tourism Research, 27 (3), 682‐708.
Benur, A., & Bramwell, B. (2015). Tourism product development and product diversification in destinations. Tourism Management, 50, 213-224.
Baum, T., & Kokkranikal (2003). Human Resource Development for Competitiveness and Sustainability: a case Study of Indian Tourism. in kusluvan. S (Eds), Managing Employee Attitudes and Behaviors in Tourism and Hospitality Industry, New York, Nova Science Publishers, Inc.
Bramwell, B. (1998). User satisfaction and product development in urban tourism. Tourism Management, 19 (1), 35-47.
Braun, V., & Clarke, V. (2006). Using thematic analysis in psychology. Qualitative Research in Psychology, 3 (2), 77-101.
Braun, V., & Clarke, V. (2012). Thematic analysis. In Camic. P. M., Long. D. L., Panter, A. T., Rindskopf, D., & Sher, K. J. (Eds), APA handbook of research methods in psychology, Vol. 2: Research designs: Quantitative, qualitative, neuropsychological, and biological, Washington, DC: American Psychological Association, pp. 57-71.
Butler, G., Szili, G., & Huang, H. (2022). Cultural heritage tourism development in Panyu District, Guangzhou: community perspectives on pride and preservation, and concerns for the future. Journal of Heritage Tourism, 17(1), 56-73.
Datzira‐Masip, J. (2006). Cultural heritage tourism — opportunities for product development: The Barcelona Case. Tourism Review, 61 (1), 13-20.
De Araujo, L. M., & Bramwell, B. (2002). Partnership and regional tourism in Brazil. Annals of Tourism Research, 29 (4), 1138-1164.
Du Cros, H. (2001). A new model to assist in planning for sustainable cultural heritage tourism. International Journal of Tourism Research, 3(2), 165–170.
Farmaki, A. (2012). A supply-side evaluation of coastal tourism diversification: the case of Cyprus. Tourism Planning and Development, 9(2), 183-203.
Fuchs, M., Ricci, F., & Cantoni, L. (2012). Information and communication technologies in tourism. Helsingborg, 25-27.
Gardiner, S., & Scott, N. (2018). Destination Innovation Matrix: A framework for new tourism experience and market development. Journal of Destination Marketing & Management, 10, 122-131.
González, R., & Medina, J. (2003). Cultural tourism and urban management in northwestern Spain: The pilgrimage to Santiago de Compostela. Tourism Geographies, 5(4), 446–460.
Grydehøj, A. (2012). Negotiating heritage and tradition: identity and cultural tourism in Ærø, Denmark. Journal of Heritage Tourism, 7 (2), 113–126.
Io, M. U., & Hallo, L. (2012). A comparative study of tour guides' interpretation: The case of Macao. Tourism Analysis, 17(2), 153-165.
Ismagilova, G., Safiullin, L., & Gafurov, I. (2015). Using historical heritage as a factor in tourism development. Procedia-social and Behavioral sciences, 188, 157-162.
Ismail, N., Masron, T., & Ahmad, A. (2014). Cultural heritage tourism in Malaysia: Issues and challenges. In SHS Web of Conferences (Vol. 12, p. 01059). EDP Sciences.
Jamieson, W. (1998). Cultural Heritage Tourism Planning and Development: Defining the Field and Its Challenges, APT Bulletin, 2 (3/4), 65-67.
Kilic, M., & Kaya, I. (2015). Investment project evaluation by a decision-making methodology based on type-2 fuzzy sets. Applied Soft Computing, 27, 399-410.
Kisusi, R. L., & Masele, J. J. (2019). Efficacy of public awareness strategies for promoting existing cultural heritage tourism assets in Dar es Salaam. Journal of Heritage Tourism, 14(2), 117-137.
Kozak, M., & Buhalis, D. (2019). Cross–border tourism destination marketing: Prerequisites and critical success factors. Journal of Destination Marketing & Management, 14, 1-9.
Lak, A., Gheitasi, M., & Timothy, D. J. (2020). Urban regeneration through heritage tourism: Cultural policies and strategic management. Journal of Tourism and Cultural Change, 18(4), 386-403.
Li, M., Cao, Y., & Li, G. (2023). An approach to developing and protecting linear heritage tourism: The construction of cultural heritage corridor of traditional villages in Mentougou District using GIS. International Journal of Geoheritage and Parks, 11, 139-158.
Liao, S. H., Chen, Y. J., & Deng, M. Y. (2010). Mining customer knowledge for tourism new product development and customer relationship management. Expert Systems with Applications, 37(6), 4212-4223.
Lu, E. H. C., Fang, S. H., & Tseng, V. S. (2016). Integrating tourist packages and tourist attractions for personalized trip planning based on travel constraints. GeoInformatica, 20(4), 741-763.
Maguire, M., & Delahunt, B. (2017). Doing a thematic analysis: A practical, step-by-step guide for learning and teaching scholars. All Ireland Journal of Higher Education, 9(3).
McKercher, B., & Du Cros, H. (2002). Cultural tourism: The partnership between tourism and cultural heritage management. Routledge.
MCShea, L. B (2010). Critical Success Factors for Cultural Heritage Tourism Operations (Master dissertation). Athens. University of Georgia.
Meng, Z., Wei, Y., & Yu, Y. (2011). On the life cycle of cultural heritage engineering tourism: A case study of Macau. Systems Engineering Procedia, 1, 351-357.
Miranda Lopez, R. F., Caisa, E. D., Guamán, A. R., … & Vallejo, L. M. (2017). Strategic penetration system in the market for the tourism business sector. Global Advanced Research Journal of Management and Business Studies, 6 (4), 95-103.
Mommas, H. (2002). City Branding: The Necessity of Socio-Cultural Goals. Berci, F., Mommas, H., & van Synghel, K. (ed). City Branding: Image Building and Building Images, group portraits of young architects. Rotterdam: NAI Uitgevers.
Nzonzo, J. C., & Chipfuva, T. (2013). Managing Talent in the Tourism and Hospitality Sector: A Conceptual View Point. International Journal of Academic Research in Accounting, Finance and Management Sciences, 3 (2), 92-97.
Park, E., Choi, B. K., & Lee, T. J. (2019). The role and dimensions of authenticity in heritage tourism. Tourism Management, 74, 99-109.
Paskaleva-Shapira, K. A. (2007). New paradigms in city tourism management: Redefining destination promotion. Journal of Travel Research, 46(1), 108-114.
Romero, I., Fernandez-Serrano, J., & Caceres-Carrasco, F. R. (2020). Tour operators and performance of SME hotels: Differences between hotels in coastal and inland areas. International Journal of Hospitality Management, 85, 102348.
Saaty, T. L. (1980). Multi-criteria decision making: the analytic hierarchy process, RWS Publications, Pittsburgh, PA.
Santa, E. D., & Tiatco, A. (2019). Tourism, heritage, and cultural performance: Developing a modality of heritage tourism. Tourism Management Perspectives, 31, 301-309.
Sari, I. U., Oztaysi, B., & Kahraman, C. (2013) Fuzzy AHP Using Type II Fuzzy Sets: An Application to Warehouse Location Selection. Doumpos, M., & Grigoroudis, E. (Eds). Multicriteria Decision Aid and Artificial Intelligence: Links, Theory and Applications, Wiley, 258–308.
Sigalat-Signes. E, Calvo-Palomares. R, Roig-Merino. B., & García-Adán. I. (2019). The transition towards a tourist innovation model: The smart tourism destination Reality or territorial marketing?. Journal of Innovation & Knowledge, 5 (2), 96-104.
Timothy, D. J. (2014). Contemporary cultural heritage and tourism: Development issues and emerging trends. Public Archaeology, 13(1-3), 30-47.
Trinh, T. T., & Ryan, C. (2016). Heritage and cultural tourism: the role of the aesthetic when visiting Mỹ Sơn and Cham Museum, Vietnam. Current Issues in Tourism, 19(6), 564-589.
Unesco World Heritage Centre. (2023). World Heritage List, available at: https://whc.unesco.org/en/statesparties/ir.
Wang, Y.J., Wu, C., & Yuan, J. (2010). Exploring Visitors’ Experiences and Intention to Revisit a Heritage Destination: The Case for Lukang, Taiwan. Journal of Quality Assurance in Hospitality & Tourism, 11(3), 162–178.
Weiler, B., & Ham, S. H. (2002). Tour guide training: A model for sustainable capacity building in developing countries. Journal of Sustainable Tourism, 10(1), 52-69.
World Tourism Organization. (1997). Tourism 2000: building a sustainable future for Asia-Pacific: final report. Asia Pacific Ministers' Conference on Tourism and Environment and the High-Level Technical Seminar on Sustainable Tourism Development, Madrid, Spain.
World Travel and Tourism Council. (2020). Iran: 2019 Annual Research: Key Highlights. Available at https://www.wttc.org/economic-impact/country-analysis/country-data/.
Ying, Z. (2006). A Study of Tourism Development of Small Towns. International Journal of Business and Management, 36-38.
Zhang T, Kandampully J, and Choi H (2014) The Role of Employee Wellness Program in the Hospitality Industry: A Review of Concepts, Research, and Practice. Research in Hospitality Management 4 (1-2), 1–10.
Zhang, S., Liang, J., Su, X., Chen, Y., & Wei, Q. (2023). Research on global cultural heritage tourism based on bibliometric analysis. Heritage Science, 11(1), 139.
Zhao, H., Zhao, X., Elahi, E., & Wang, F. (2022). Policy evaluation of drama-related intangible cultural heritage tourism for boosting green industry: An empirical analysis based on a quasi-natural experiment. Sustainability, 14(9), 5380.