عوامل مؤثر بر ادراک معنوی گردشگران در ایران
محورهای موضوعی : مطالعات اجتماعی و گردشگری، جامعه شناسی گردشگری
1 - دانش‌آموخته دکتری گردشگری، گروه گردشگری، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه علم و هنر، یزد، ایران
کلید واژه: بازاریابی معنوی, معنویت, گردشگری, ادراک معنوی, فراترکیب,
چکیده مقاله :
ادراک معنوی به عنوان راهی برای درک و تفسیر کلیه امور غیرمادی مرتبط با روح انسان تعریف شده است و گردشگری بستری مناسب جهت کسب این تجربه است. به طوری که ادراک معنوی نقش مهمی در سلامت گردشگر و بازاریابی گردشگری دارد، لذا پژوهش حاضر با هدف شناسایی عوامل مؤثر بر ادراک معنوی گردشگران انجام گرفته است. بدین منظور، ابتدا عوامل مؤثر بر ادراک معنوی گردشگر، به روش فراترکیب، با مطالعه سازمان‌یافته پژوهش‌های پیشین، به دست آمد و سپس به منظور اطمینان محقق از جامع بودن عوامل و تناسب یافته‌ها با فرهنگ ایران، از نظر خبرگان به روش دلفی بهره گرفته شد. نمونه‌گیری از خبرگان به روش گلوله‌برفی بود و تا رسیدن به اشباع ادامه یافت. مطابق با یافته‌های پژوهش، عوامل مؤثر بر ادراک معنوی گردشگر در شش دسته کلی «کیفیت تعاملات»، «محیط»، «میراث تاریخی و فرهنگی مقصد»، «پیش‌فرض‌های گردشگر»، «سفر کمتر تشریفاتی» و «پرورش هوش معنوی گردشگر» و 46 مؤلفه طبقه‌بندی شدند. بنابراین بازاریابان معنوی می‌توانند با تمرکز بر عوامل فوق و تقویت‌شان، اقدامات بازاریابی خود را برنامه‌ریزی نمایند. همچنین با توجه به فقر نظری در خصوص بازاریابی معنوی در گردشگری و چگونگی پیاده‌سازی آن، نتایج پژوهش حاضر با شناسایی جامع عوامل مؤثر بر ادراک معنوی گردشگر، دسته‌بندی و تفسیر یکپارچه و جدید از آنها، راه را برای بازاریابان معنوی و تحقیقات بیشتر هموار نمود.
Defined as the ability to comprehend and interpret non-material aspects of the human soul, spiritual perception plays a crucial role in both the well-being of tourists and the effectiveness of tourism marketing. Therefore, tourism can provide proper grounds for experiencing such a perception. Accordingly, this study sought to identify the factors involved in tourists' spiritual perception. To this end, the study applied a meta-synthesis approach, systematically reviewing previous studies. Moreover, to ensure the comprehensiveness of the factors and their compatibility with the Iranian cultural context, expert opinions were collected through the Delphi method using snowball sampling. The data collection at this phase continued until theoretical saturation was achieved. According to the findings of the study, six main categories were found to have been involved in tourists' spiritual perception, including "Quality of Interactions", "Environment", "Historical and Cultural Heritage of the Destination", "Tourist's Presuppositions", "Low-ritual Travel", and "Development of the Tourist's Spiritual Intelligence", encompassing 46 sub-categories. Accordingly, spiritual marketers can set their strategies by focusing on and enhancing the abovementioned factors. Given the lack of established theories on spiritual marketing in tourism and its practical application, this study provides a comprehensive framework for identifying, classifying, and interpreting the factors affecting spiritual perception in tourism, thereby offering valuable insights for both marketers and future research.
امیدواری، سپیده. (1387). سلامت معنوی؛ مفاهیم و چالش‌ها. فصلنامه تخصصی پژوهش‌های میان رشته‌ای قرانی. 1(1)، 5-17.
ایمانی خوشخو, محمد حسین, شهرابی فراهانی, مهدیه. (1399). ارائه الگوی ادراک معنوی گردشگر فرهنگی از سفر مطالعه موردی گردشگران فرهنگی خارجی شهر اصفهان. گردشگری و توسعه، 9 (2) ، 211-228.
ایمانی خوشخو، محمد حسین؛ شهرابی فراهانی، مهدیه. (1397). بررسی ارتباط میان عناصر معناگرایی و ادراک گردشگر از سفر (مطالعه موردی: گردشگران خارجی بازار تهران). مطالعات مدیریت گردشگری. 13(44) ، 170-143.
دوستی ایرانی, مهناز؛ باصولی، مهدی. (1400). تقاضای اقامتگاه بوم‌گردی مبتنی بر درک مزایای آن برای مقصد و هنجارهای ذهنی گردشگر: تأکیدی بر لزوم بازاریابی معنوی (مطالعه موردی: اقامتگاه‌های بوم‌گردی شهر یزد). برنامه‌ریزی و توسعه گردشگری، 10(38) ، 125-144. doi: 10.22080/jtpd.2021.21116.3504
دوستی ایرانی، مهناز؛ باصولی، مهدی؛ دوستی ایرانی، محبوبه. (1401). بازاریابی معنوی در گردشگری: تصویر مقصد مبتنی بر دلبستگی مکانی‌و همبستگی عاطفی با ساکنان. تحقیقات بازاریابی نوین، 12(3) ، 18-1.
شفیعا، سعید؛ صباغ‌پور‌آذریان، مهدیه. (1395). تبیین مفهوم معنویت در گردشگری با استفاده از تحلیل محتوا. فصلنامه مطالعات مدیریت گردشگری، 11(35) ، 107-127.
شهرابی فراهانی، مهدیه. (1400). ادراک معنوی انسان از ابر رویداد مذهبی اربعین. اسلام و علوم اجتماعی. 13(25) ، 33-53. doi: 10.30471/soci.2020.6645.1542
لولویی، کیوان؛ شفیعا، سعید؛ فیروزی، غزال؛ غلامی، فاطمه زهرا. (1396). گردشگری مذهبی، گردشگری معنوی یا گردشگری و معنویت: بررسی شباهت‌ها و تفاوت‌ها از طریق تحلیل محتوا. دهمین کنفرانس بین¬المللی اقتصاد و مدیریت. دانشگاه آزاد اسلامی رشت.
معاون، زهرا؛ موحد، مجید؛ طبیعی، منصور. (1396). معنایابی و گردشگری مذهبی: مطالعه مردم نگارانه. جامعه پژوهشی فرهنگی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، 8 (4) ، 137-161.
Aghazadeh, M. (2018). Aesthetics and the Manifestation of Spirituality in Islamic- Iranian Art and Architecture with an Emphasis on Conceptual Symbols from the Perspective of Tourism. International Journal of Tourism and Spirituality (IJTS). 3(1). 26-56.
Ashton, A. S. (2018). Spiritual retreat tourism development in the Asia Pacific region: Investigating the impact of tourist satisfaction and intention to revisit: A Chiang Mai, Thailand case study. Asia Pacific Journal of Tourism Research, 23(11), 1098-1114.
Bakar, B. A. (2020). Integrating spirituality in tourism higher education: A study of tourism educators' perspectives. Tourism Management Perspectives, 34, 100653.
Cheer, J. M., Belhassen, Y., & Kujawa, J. (2017). The search for spirituality in tourism: Toward a conceptual framework for spiritual tourism. Tourism Management Perspectives, 24, 252-256.
Creswell, J. W. (2012). Qualitative inquiry and research design: choosing among five approaches. Translated by Hasan Qalipour, T., Elhiari, A., & Berari, M. Tehran, Negah Danesh Publications. (In Persian)
Doosti-Irani, M., Jafari H., N. (2022). The role of emotional intelligence of service providers in the travel process: With an emphasis on sustainable tourism and human spiritual needs (Case study: Tour service providers in Iran). International Journal of Tourism, Culture & Spirituality, 5(2), -. Doi: 10.22133/ijtcs.2022.146901
Fadli, M., Widiarto, A. E., Puspitawati, D., Maharani, D. P., Liemanto, A., Arifien, Z., & Supriyadi, R. F. (2021). The legal construction of spirituality, ethical and sustainable tourism of Temples in Malang Raya, Indonesia. Geo Journal of Tourism and Geosites, 35(2), 515-524.
Farrugia, G. (2019). The spirituality of the Maltese corsairs: valorizing the ex-votos at the church of Madonna tal-Ħerba, Birkirkara, as a special interest visitor attraction in Malta. Master's thesis, University of Malta. https://www.um.edu.mt/library/oar/handle/123456789/52515
Hasani, A., Bastenegar, M. (2016). Components of Spirituality in Creative Tourism. International Journal of Tourism, Culture & Spirituality, 1(1), 67-90. doi: 10.22133/ijts.2016.43077
Hermawan, B. (2017). Evaluation of the Spirituality of Tourist Destination of Buddhist Spiritual Tourist Destination: An Application of Many-Facet Rasch Model (Mfrm). Journal of Buddhist Education and Research, 3(1), 62-69.
Imani Khoshkhoo, M. R. (2020). Tourism and Escaping Quotidian Interactions; A Philosophical Analysis Based on the Islamic Mystical Vision of Human Nature. International Journal of Tourism and Spirituality (IJTS). 4(2), 149-163.
Imani Khoshkhoo, M. R., sharpely, R., & shahrabi Farahani, M. (2020). Spiritual perception of traveling, case study: Cultural Tourists traveling to the City of Isfahan. International Journal of Tourism and Spirituality (IJTS). 4(2).
Imani Khoshkhoo, M., Fallah Tafti, H., Ghasemloi Soltanabad, J. (2021). The Spirituality in Tourism by Eastern Philosophy and Ethical Codes. International Journal of Tourism, Culture & Spirituality, 5(1), 59-76. doi: 10.22133/ijts.2021.139778
Imani Khoshkhoo, M., Shahrabi farahani, M. (2019). A Conceptual Framework for Cultural Tourists’ Perception of Travel with Focus on Spirituality “Case Study: Isfahan”. The Monthly Scientific Journal of Bagh-e Nazar, 15(68), 49-58. doi: 10.22034/bagh.2019.81657
Kato, K., & Progano, R. (2018). Spirituality and tourism in Japanese pilgrimage sites: Exploring the intersection through the case of Kumano Kodo. Fieldwork in religión, 13(1), 22-43. https://doi.org/10.1558/firn.36137
Kim, B., & Chen, Y. (2021). The effects of spirituality on visitor behavior: A cognitive‐affective‐conative model: The effects of spirituality on visitor behavior. International Journal of Tourism Research, 23(6), 1151-1162.
Lienau, D., Huber, S., & Ackert, M. (2022). Religiosity and Spirituality of German-Speaking Pilgrims on the Way of St. James. Religions, 13(1), 51.
Lopez, L., González, R. C. L., & Fernández, B. M. C. (2017). Spiritual tourism on the way of Saint James the current situation. Tourism Management Perspectives, 24, 225-234.
Mansoori, S. (2016). Landscape Tourism, Expression of Meaning of Place Understanding. International Journal of Tourism, Culture & Spirituality, 1(1), 91-99. doi: 10.22133/ijts.2016.43078
Mat Som, A. P. (2019). Spirituality: A Way to Realise Sustainable Tourism. International Journal of Tourism, Culture & Spirituality, 3(2), 9-18.
Mathisen, S. R. (2020). Souvenirs and the Commodification of Sámi Spirituality in Tourism. Religions, 11(9), 429. https://doi.org/10.3390/rel11090429
Moufakkir, O., & Selmi, N. (2018). Examining the spirituality of spiritual tourists: A Sahara desert experience. Annals of Tourism Research, 70, 108-119.
Nowell, L. S., Norris, J. M., White, D. E., & Moules, N. J. (2017). Thematic analysis: Striving to meet the trustworthiness criteria. International journal of qualitative methods, 16(1), 1609406917733847.
Nurbasari, A. (2015). The Impact of Spiritual Marketing on Consumer Behavior in Choosing Halal Food (Case study on the Muslim community in Bandung). Al Hijaz International Refereed Journal of Islamic & Arabic Studies, (10), 271-306.
Paraszthy, L. (2019). Spirituality as a hidden tourist attraction. Bachelor Thesis. Faculty of Commerce, Catering and Tourism. College of Commerce, Catering and Tourism. Budapest Business School.
Parsons, H., Houge Mackenzie, S., & Filep, S. (2019). Facilitating self-development: how tour guides broker spiritual tourist experiences. Tourism Recreation Research, 44(2), 141-152.
Sabaghpour Azarian, M., Rezvani, M.R., Ghorbanizadeh, V., Imani Khoshkhoo, M.H. (2019). Aspects of Spirituality in Eco-Lodges’ Landscape in Iran (from the Perspective of Tourists). International Journal of Tourism and Spirituality (IJTS), 4(1), 57-80.
Shalbafian, A.A., & Zarandian, N. (2019). Volunteer Tourism; An Approach to Realize Spirituality (A New Look of Iranian Pro-Poor Tourism). International Journal of Tourism and Spirituality (IJTS), 4(1), 9-32.
Sharpley, R. (2016). Tourism and Spirituality: An Evolving Relationship. International Journal of Tourism and Spirituality (IJTS). 1(1), 8-24.
Sharpley, R., & Jepson, D. (2011). Rural tourism: A spiritual experience? Annals of tourism research, 38(1), 52-71.
Shirmohammadi, Y., & Abyaran, P. (2019, a). Brand Image of Mystical Spiritual Tours and Tourists’ Satisfaction and Quality of Life. International Journal of Tourism and Spirituality (IJTS), 4(2), 165-195.
Shirmohammadi, Y., & Abyaran, P. (2019, b). The influence of spiritual experience on the brand of religious place. International Journal of Tourism and Spirituality (IJTS), 4(1), 33- 56.
Walsh, D., & Downe, S. (2005). Meta‐synthesis method for qualitative research: a literature review. Journal of Advanced Nursing, 50(2), 204-211.
Yetimoğlu, S., & Çınar, K. (2021). Spirituality and tourism: Defining the linkages from literature. In Millennials, Spirituality and Tourism, 3-18. Routledge.
Zhang, Y., Lee, T. J., & Xiong, Y. (2019). From comrades to Bodhidharma: A Bourdieusian analysis of the spiritual experience of Chinese seasonal tourists. International Journal of Tourism Research, 21(6), 801-812.
Zheng, C., Zhang, J., Qiu, M., Guo, Y., & Zhang, H. (2019). From mixed emotional experience to spiritual meaning: Learning in dark tourism places. Tourism Geographies.