شناسایی و اولویت بندی عوامل مؤثر بر رقابت پذیری گردشگری شهر تهران
محورهای موضوعی : مطالعات اجتماعی و گردشگری، جامعه شناسی گردشگری
حسین فرهادی خواه
1
,
کرامت اله زیاری
2
*
,
سعید زنگنه شهرکی
3
,
ناصر رضایی
4
1 - دانشجوی دکترا، گروه جغرافیای انسانی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران، تهران
2 - استاد، گروه جغرافیای انسانی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران، تهران
3 - دانشیار، گروه جغرافیای انسانی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران، تهران
4 - استادیار، پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری.تهران
کلید واژه: رقابت‌پذیری گردشگری, گردشگری شهری, شهر تهران, میک مک ,
چکیده مقاله :
شهر تهران دارای پتانسیل‌های گردشگری فراوانی می باشد اما این شهر نتوانسته است متناسب با این ظرفیت ها گردشگر جذب کند؛ بنابراین لازم است تا پتانسیل‌های گردشگری خود را شناسایی، تقویت و معرفی نماید. پیش شرط اساسی برای استفاده از این ظرفیت ها، بهره مندی از توسعه گردشگری و افزایش توان رقابت‌پذیری گردشگری این شهر، و نیز شناسایی عوامل اصلی مؤثر بر توسعه گردشگری آن می باشد. در همین راستا تحقیق حاضر به دنبال شناسایی عوامل کلیدی مؤثر بر رقابت پذیری گردشگری شهر تهران می باشد. این تحقیق از نظر هدف جزء تحقیقات کاربردی است که با استفاده از روش آمیخته (کیفی-کمّی) انجام گرفته است. در این تحقیق با استفاده از تکنیک دلفی ابتدا مهم ترین عوامل مؤثر بر رقابت پذیری گردشگری شهر تهران به کمک 15 نفر از متخصصان این حوزه در چارچوب شاخص های مجمع جهانی اقتصاد، استخراج گردید. در مرحله بعدی برای شناخت محرک های اصلی مؤثر بر آینده گردشگری تهران و رقابت پذیری آن از پرسشنامه اثرات متقاطع و برای تحلیل داده ها از نرم‌افزار میک مک استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان داده است که از بین 35 عامل بررسی شده در نهایت 12 عامل به‌عنوان عوامل کلیدی انتخاب شده اند؛ از جمله آن‌ها می توان به اولویت بخشی به سفر و گردشگری نزد دولت، باز بودن بین المللی، بازبینی قوانین و مقررات کلان در جهت تقویت گردشگری، بهبود وضعیت منابع انسانی و بازار کار گردشگری، منابع فرهنگی، منابع طبیعی، ارتباط با رسانه¬های دنیا و اطلاع رسانی در مورد جاذبه‌های گردشگری شهر تهران و برندسازی برای شهر تهران در زمینه پتانسیل¬های گردشگری و معرفی آن اشاره کرد.
While enjoying great tourism potential, Tehran has failed to attract tourists in proportion to such potential, making it necessary to identify, enhance, and introduce the potential. In this regard, as developing tourism and improving Tehran’s tourism competitiveness count as the main prerequisite for putting such potentials into practice, this applied study sought to identify the key factors involved in the tourism competitiveness of Tehran using the mixed method approach. To this end, the study identified, with the help of 15 experts in the relevant field, the most important factors involved in Tehran’s tourism competitiveness based on the indicators defined by the World Economic Forum using the Delphi technique. Then, a cross-impact questionnaire was applied to identify the main driving forces that influence the future of tourism in Tehran and its competitiveness. Finally, the collected data were analyzed using the MICMAC software. According to the study’s results, out of the 35 examined factors, 12 factors were selected as the key factors affecting Tehran’s tourism competitiveness which are as follows: developing state-backed prioritization of travel and tourism, enjoying international openness, revising prevailing laws and regulations to enhance tourism, improving the status of human resources and tourism labor market, making better use of cultural and natural resources, fostering communications with the world media, publicizing Tehran’s tourism attractions, branding Tehran in terms of tourism potentials, and introducing Tehran’s tourism potentials. .
اجزاء شکوهی، محمد؛ شاکرمی، نعمت و منصور زاده، علی¬محمد. (1396). «برنامه‌ریزی راهبردی گردشگری کردستان بر پایه هویت رقابت‌پذیری منطقه¬ای با استفاده از تکنیک Meta-SWOT». فصلنامه مدیریت شهری، 7 (26)، 17-31.
افراخته، حسن؛ جلالیان، حمید و آرامی، ابراهیم. (1398). «تحلیل عوامل مؤثر در رقابت‌پذیری گردشگری (مطالعه موردی: شهرستان سرعین)». فصلنامه علمی پژوهشی مطالعات برنامه‌ریزی سکونتگاه¬های انسانی، 14 (2)، 457-472.
اکبری، مجید و انصاری، معصومه. (1399). «بازشناسی محرک¬های مؤثر بر رقابت‌پذیری سفر و گردشگری برای دوران پساکرونا (مطالعه موردی: ایران)». فصلنامه مدیریت گردشگری. 19 (ویژه‌نامه همه¬گیری کووید 19)، 284-253.
باقری، مسلم، شجاعی، پیام و کیانی، مهراد. (1395). «ارائه مدل تفسیری ساختاری شاخص‌های رقابت‌پذیری سفر و گردشگری (مطالعه موردی استان فارس)». مجله برنامه‌ریزی و توسعه گردشگری، 5 (18)، 137-157.
خان‌زاده، حامد؛ رهنورد، فرج اله؛ بامداد، ناصر و محمودزاده، سیدمجتبی. (1401). «رقابت‌پذیری گردشگری شهرهای ایران در پرتو مدیریت مقصد». گردشگری و توسعه، 11 (2)، 79-98.
دهقان پوری، حوریه؛ سرلاب، رقیه؛ چاوشی، سیدرسول و دنیاپور، حسین. (1399). «بررسی تأثیر هوش بازاریابی بر رقابت‌پذیری فروشگاه‌های آنلاین ورزشی با نقش میانجی عملکرد نوآورانه». تحقیقات بازاریابی نوین، 10(3 (38 پیاپی))، 57-80.
راشدی، اسداله؛ عبیدی، شیرین، و فرجی، امین. (1399). «ابعاد اقتصادی گردشگری و درآمد پایدار شهرداری‌ها (مطالعه¬ی موردی: شهرداری تهران)». اقتصاد و برنامه¬ریزی شهری، 1(3 )، 127-137.
الطافی، مصطفی؛ اسکندری ثانی، محمد؛ متولی، صدرالدین و جانباز قبادی، غلامرضا. (1402). «شناسایی، تحلیل، رتبه‌بندی معیارهای تأثیرگذار بر گردشگری شهری (مطالعه موردی: شهر شاهرود).» جغرافیا و پایداری محیط، 13 (2)، 19-37.
عميد، حسن. (1389). فرهنگ فارسی. سرپرست تأليف و ويرايش: فرهاد قربان‌زاده، چاپ نخست، تهران: اَشجَع.
فرجی راد، عبدالرضا و آقاجانی، سمیه. (1388). «تحلیلی نو پیرامون گردشگری و جدیدترین طبقه‌بندی آن». فصلنامه جغرافیای سرزمین، 6 (23)، 61-74.
قاراخانی ده سرخی، مسعود؛ آقاخانی، ام¬البنین و اشرف السادات، پسندیده. (1395). بررسی مفهوم رقابت‌پذیری با رویکرد نوآوری در اقتصاد دانش‌بنیان برای کشورهای منتخب. کنفرانس سالیانه مدیریت استراتژیک، دانشگاه تهران.
قائدرحمتی، صفر و خاوریان گرمسیر، امیررضا. (1395). «نقش تکنیک Meta-SWOT در برنامه‌ریزی راهبردی گردشگری شهر یزد». فصلنامه برنامه‌ریزی و آمایش فضا، 20 (1). 179-205.
نادعلیپور، زهرا. (مرداد 1392). «ارزیابی کیفیت مـدیریت مقصـد گردشـگری از دیـدگاه مزیـت رقـابتی؛ مطالعه موردی: منطقه چابهار». فصلنامه گردشگری دانشگاه علم و فرهنگ، 1 (1) 57-73
ناصری اصفهانی، هاجر؛ نسترن، مهین و بیدرام، رسول. (1399). «تبیین مدل مفهومی ارزش‌آفرینی بافت¬های تاریخی با رویکرد رقابت‌پذیری شهری». فصلنامه علمی اقتصاد و مدیریت شهری، 8(31)، 35-58.
نصر، طاهره. (1398). «شناسایی عوامل کلیدی مؤثر بر گردشگری در کلان¬شهر شیراز با رویکرد آینده¬پژوهی». فصلنامه پژوهش و برنامه¬ریزی شهری، سال 10، شمارۀ پیاپی 37، صص 55-66.
ویسی، هادی. (1396). «بررسی سیاست‌گذاری صنعت گردشگری در قوانین بالادستی جمهوری اسلامی». فصلنامه مطالعاتی راهبردی سیاست‌گذاری عمومی، 7 (25)، 93-112.
یعقوبی منظری، پریسا و آقامیری، امید. (1396). «شناسایی استراتژی¬های توسعه پایدار صنعت گردشگری ایران با استفاده از تکنیک متاسوات و ارائه راهکارهای مناسب». فصلنامه بررسی¬های بازرگانی، 15 (86-87)، 1-15.
Ahn, Y. J., & Bessiere, J. (2022). The Relationships between Tourism Destination Competitiveness, Empowerment, and Supportive Actions for Tourism. Sustainability, 15(1), 626.
Cronjé, D. F., & du Plessis, E. (2020). A review on tourism destination competitiveness. Journal of Hospitality and Tourism Management, 45, 256-265.
Go, F., Govers, R. (2000). Intergrated quality management for tourism destinations: A European perspective on achieving competitiveness. Tourism Management, 21, 79-88.
Goffi, G., & Cucculelli, M. (2019). Explaining tourism competitiveness in small and medium destinations: the Italian case. Current Issues in Tourism, 22(17), 2109-2139.
Knežević Cvelbar, L., Dwyer, L., Koman, M., & Mihalič, T. (2016). Drivers of destination competitiveness in tourism: a global investigation. Journal of travel research, 55(8), 1041-1050.
Lopes, A. P. F., Muñoz, M. M., & Alarcón-Urbistondo, P. (2018). Regional tourism competitiveness using the PROMETHEE approach. Annals of Tourism Research, 73, 1-13.
Mendola, D., & Volo, S. (2017). Building composite indicators in tourism studies: Measurements and applications in tourism destination competitiveness. Tourism Management, 59, 541–553.
Novy, J., & Colomb, C. (2019). Urban tourism as a source of contention and social mobilisations: a critical review. Tourism Planning & Development, 16(4), 358-375
Perna, F., Custódio, M. J., & Oliveira, V. (2018). Tourism destination competitiveness: an application model for the south of Portugal versus the Mediterranean region of Spain: COMPETITIVTOUR. Tourism & Management Studies, 14(1), 19-29.
Romão, J., & Nijkamp, P. (2019). Impacts of innovation, productivity and specialization on tourism competitiveness–a spatial econometric analysis on European regions. Current Issues in Tourism, 22(10), 1150-1169.
United Nations World Tourism Organization, 2021
Wan, J., Yan, J., Wang, X., Liu, Z., Wang, H., & Wang, T. (2019). Spatial-Temporal Pattern and Its Influencing Factors on Urban Tourism Competitiveness in City Agglomerations across the Guanzhong Plain. Sustainability, 11(23), 6743.
Weng, J., Xiao, J., & Yu, L. (2021). Local Demand, Quality of Place, and Urban Tourism Competitiveness. Frontiers in Psychology, 12, 817805-817805.
Yilmaz burca, S. (2008). Competitive advantage strategies for SMES: Acase study in tourist sector. Dokuz Eylul University, Turkey, 157-171.