شناسایی معیارهای مؤثر بر موفقیت کسب¬وکارهای اینترنتی حوزه¬ گردشگری در ایران با هدف بهبود اقتصاد محلی و حفاظت از دانش بومی
محورهای موضوعی : مطالعات اجتماعی و گردشگری، جامعه شناسی گردشگری
مریم محمدی
1
(گروه طراحی شهری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر، تهران، ایران.)
هلیا زرگری مرندی
2
(دانشجوی کارشناسی ارشد، برنامه ریزی شهری و منطقه ای، دانشکده علم و فناوری، دانشگاه استاوانگر، استاوانگر نروژ)
کلید واژه: بوم گردشگری, کسبوکارهای اینترنتی, اقتصاد محلی, دانش بومی,
چکیده مقاله :
بوم گردشگری با بهره¬گیری هدفمند از محیط طبیعی در توانمندسازی جوامع محلی تأثیر دارد. بهره‌گیری از دانش بومی، تأثیر مثبت بر وضعیت اقتصادی آن¬ها دارد. هدف مقاله آن است تا ضمن شناسایی معیارهای ظاهری- عملکردی مؤثر بر موفقیت کسبوکارهای اینترنتی حوزه¬ی بوم گردشگری، معیارهای محتوایی مربوط به دانش و اقتصاد محلی را نیز شناسایی نماید. همچنین تبیین معیارهای مؤثر بر موفقیت کسب¬وکارهای این حوزه در ایران مدنظر قرار گرفته است. برای این منظور، در ابتدا با مرور مبانی نظری و تحلیل محتوای کیفی، معیارها تدوین و سپس با ارزیابی متخصص¬محور به¬ شیوه¬ی کمی در تعدادی از کسب¬وکارهای منتخب (۱۵ کسب-وکار از میان ۴۴ کسب¬وکار قابل بررسی و فیلتر شده از میان ۹۱ کسب¬وکار مرتبط در سال ۲۰۱۹)، معیارهای مؤثر بر موفقیت و عدم موفقیت آن¬ها شناسایی شده است. سپس 120 پرسشنامه¬ آنلاین توسط گروه هدف (راهنمایان تور و بوم¬گردها)، توزیع و با ابزار اس.پی.اس.اس. و تحلیل¬های همبستگی از نوع گاما و ضریب توافقی، داده¬ها تحلیل و معیارهای موفقیت کسب¬وکارها در ایران اعتبارسنجی شد. براساس نتایج، معیارهای موثر بر موفقیت کسب¬وکار اینترنتی در حوزه¬ی دانش بومی، مشتمل بر ارائه¬ی راهنمای محلی، تورهای مناطق بکر و امکان مشارکت در مراسم¬های آیینی و... هستند. همچنین در حوزه¬ی اقتصاد بومی، مشتمل بر ایجاد اشتغال از طریق ارائه¬ی تنوعی از فعالیت¬های گردشگری و خدمات، ارائه¬ی خدمات اسکان، خدمات غذایی، کرایه اتومبیل و... هستند. در عین¬حال، حمایت مالی و حمایت¬های فرهنگی- آموزشی از طریق برگزاری دوره¬های رایگان آموزشی نیز موثر هستند. سایر معیارهای مرتبط با ابعاد عملکردی و ظاهری پلتفرم نیز بر موفقیت این کسب¬وکارها تأثیر دارند.
Making purposeful use of the natural environment, ecotourism plays a crucial role in empowering local communities, whose economy could be improved through the application of local knowledge. Therefore, this study sought to identify the formal-functional criteria affecting the success of internet-based ecotourism businesses, and the content criteria regarding the local knowledge and economy. Moreover, the study undertook to elaborate on the effective criteria involved in the success of the relevant businesses in Iran. To do so, first, the intended criteria were developed by reviewing the related literature and performing content analysis. Then, the criteria involved in the success or failure of some select Iranian internet-based ecotourism businesses (15 businesses out of the final 44 businesses qualified to be studied in this research, which had been selected and filtered out of 91 businesses in 2019) were identified via expert-oriented quantitative evaluation. Finally, 120 online questionnaires were administered to target groups (Ecotourists and tour guides). The collected data were then analyzed via the SPSS software using Gamma and Contingency Coefficient correlation tests, followed by the validation of the criteria involved in the success of the Iranian internet-based ecotourism businesses. As indicated by the results of the study, providing local guides, organizing tours in untouched regions, and providing the opportunity for tourists to participate in ritual ceremonies were found as the main criteria involved in the success of Internet-based businesses in terms of local knowledge. Moreover, the local-economy-based criteria included the creation of job opportunities by providing a variety of tourism activities and services, providing accommodation, food, services, food, car rental services, etc. On the other hand, offering financial and cultural-educational support through holding free educational courses together with other formal-functional aspects of the platform may also contribute to the success of the aforementioned businesses.
ایمانیان، جاوید، ابویی، رضا و مدهوشی، محراب. (1397). «بازشناسی دانش بومی در خانه¬های چوبی روستای زیارت گرگان و نقش آن در توسعه¬ی پایدار محلی». دانش¬های بومی ایران، 5(10)، 150-103.
آرمان مهر، محمدرضا، و اسلامی¬فر، مرضیه. (1397). «بررسی تأثیر جذب گردشگر خارجی بر اشتغال و پیش¬بینی روند اشتغال تا سال 1407». فصلنامه پژوهشنامه اقتصادی (87)، 66-35.
امامی، صدرا، و همکاران. (1397). بررسی تجربيات جهانی شرکت‌هاي استارت‌آپ در حوزه گردشگري با استفاده از صنایع خلاق. تهران: انتشارات دانش بنيان فناور.
بارانی، حسین. (1382). بررسی مبانی فرهنگ مرتع¬داری در بین گله¬داران البرز شرقی. رساله دکتری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران.
برومند، بابک، کاظمی، علی و رنجبریان، بهرام. (1397). «توسعه¬ی مدل بومی سنجش رقابت¬پذیری گردشگری مقاصد گردشگری». تحقیقات بازاریابی نوین، 8 (2)، 122-105.
بذرافشان، جواد، و طولابی‌نژاد، مهرشاد. (1395). «اثرات دانش بومی بر توسعه دهستان میانکوه شرقی با تأکید بر اقتصاد دامداری». فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، 5(4)، 188-166.
بوذرجمهری، خدیجه. (1382). «دانش بومی در توسعه‌ی روستایی پایدار». جغرافیا و توسعه، 2، 20-5.
بیات، سوده، و همکاران (1397 الف). «فرآیند مدیریت دانش بومی کسب¬وکارهای مردم محور صنایع دستی: مورد کاوی عبا و گلیم¬بافی محله محمدیه¬ی نائین». توسعه¬ی کارآفرینی، 11 (2)، 280-261.
بیات، سوده، و همکاران (1397 ب). «مطالعه کیفی زمینه¬های بقای دانش بومی کسب و کارهای مردم محور در ایران». سیاست-گذاری عمومی،4 (3)، 46-27.
پوراحمد، احمد. و همکاران. (1397). «تبیین مفهوم و ویژگی‌های شهر هوشمند». باغ نظر، 15(58)، 5-26.
جمعه پور، محمود. (1393). «بومی¬سازی در عرصه توسعه روستایی و نقش دانش بومی در فرآیند آن». دانش¬های بومی ایران، 79 - 50.
خلیقی، عطا، و ایمانی، فیروزه. (1398). تحلیل فضای استارت‌آپی ایران. تهران: سازمان نظام صنفی یارانه‌ای کشور.
راستگو، نیلوفر. (1398). «گردشگری مبتنی بر موسیقی سنتی: ابزار، هدف یا وسیله¬ی مدیریت مقصد». هنر و تمدن شرق، 7 (23)، 56-49.
سلطانی، زهرا، کیانی، صدقیه، و تقدیسی، احمد. (1392). «نقش اکوتوریسم در فرصت‌هاي شغلی و افزایش درآمد (نمونه موردی: شهرستان خوانسار)». فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، 28(4)، 152-137.
شمسایی، امین اله، بوذرجمهری، خدیجه، طاهری، علی. (1397). نقش دانش بومی زنان روستایی در دستیابی به گردشگری پایدار روستایی (مورد مطالعه: روستاهای بخش زیرخان شهرستان نیشابور). همایش ملی چشم¬انداز توسعه¬ی پایدار روستایی در برنامه ششم توسعه کشور.
شریف‌زاده، ابوالقاسم و مرادنژادی، همایون (1381). «توسعه پایدار توریسم روستایی». جهاد، 251-250.
صادقی، حسین و آقازاده، محمد. (1401). «بررسی ظرفیت¬های گردشگری غذا (مطالعه موردی: بررسی غذاهای بومی محلی استان قم)». علوم زیست محیطی و دانش جغرافیا، 4، 15-1.
عربی، قادر. (1377). «کاربرد دانش بومی در توسعه پایدار». جهاد، 17(204-205)، 17-14.
عربیون، ابوالقاسم. (1385). «دانش بومی: ضرورتی در فرآیند توسعه و ترویج». روستا و توسعه، 9(1)، 136-81.
عزیزی، کاروان، رستگار، شفق، حیدری، قدرت¬اله، و جعفریان، زینب. (1398). «اثرات اقتصادی- اجتماعی بوم‌گردی بر
توانمندی جوامع محلی (نمونه موردی: ناحیه بلده در استان مازندران)». فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، 27(1)،96-79.
فرنام، زینب، صادقی¬پور، احمد، ارسطو، بهروز. (1397). «تحلیل صنایع دستی بومی در توسعه گردشگری روستایی (مطالعه موردی: روستاهای شهرستان دامغان». پژوهش هنر، 8 (16)، 62-53.
فرهادی، مرتضی. (1389). «مردم نگاری دانش¬ها و فن¬آوری¬های سنتی: «نان شب» مردم نگاران ایران». فصلنامه دانش بومی، (1)2، 49-1.
فروزه، محمدرحیم، حشمتی، غلامعلی، بارانی، حسین. (1396). «بررسی دانش بومی شناخت و طبقه¬بندی اجزای محیطی در جهت مدیریت بهینه مراتع، مطالعه موردی: عشایر دیلگان در استان کهگیلویه و بویر احمد». دوفصلنامه دانش¬های بومی ایران، (7)4، 72-33.
قربانی، سحر و فدایی، حجت اله. (1394). نقش گردشگری فرهنگی در تحقق استراتژی توسعه اقتصاد محلی. سومین همایش ملی گردشگری، جغرافیا و محیط زیست پایدار.
لشکری، نعمیه، و همکاران. (1391). «ارزیابی خدمات گردشگری اینترنتی در ایران: مطالعه‌ی هشت وبگاه معرف». مجله جهانی رسانه، 7(2)، 22-1.
مافی، عزت اله، و همکاران. (1389). «نگاهی به اقتصاد گردشگری در کلان شهرها- مطالعه موردی: کلان شهر مشهد». جغرافیا و توسعه ناحیه‌ای (15)، 292-267.
میرکریمی، سید حامد، و همکاران. (1395). «اصول و مفاهیم دستیابی به اکوتوریسم موفق». فصلنامه انسان و محیط زیست (37)، 23-13.
نیازمند، مازیار. (1388). اکوتوریسم، تعاریف، مفاهیم و الزامات توسعه. رشد آموزش علوم اجتماعی، 23-20.
وثوقی، منصور و حبیبی، سونا. (1393). «دانش بومی؛ گامی به¬سوی بومی¬سازی توسعه¬ی روستایی و توانمندسازی روستاییان». فصلنامه مطالعات توسعه¬ی اجتماعی-فرهنگی، (4)2، 26-9.
Azimi, N. (2005). The Economics of Tourism – Maximising the Benefits of Ecotourism for the Locality. Environmental Sciences, 9.
Aziz, A. (2015). Criteria & Indicators for Monitoring Ecotourism Sustainability in a Protected Watershed: A Delphi Consensus. Journal of Environmental Science, 9(3), 1-9.
Banayo, M. (2021, October 8). Best Apps for Running a Tour Guide Business in 2021. Thimble. Retrieved October 23, 2022, from https://www.thimble.com/blog/best-tour-guide-apps.
Bagul, H., & Mohd Din, S. (2016). Developing Success Indicators for Ecotourism Site. World Applied Sciences Journal, 34(12), 1697-1701.
Blumler, J. (1974). The Uses of Mass Communications: Current Perspectives on Gratifications Research. Sage publications.
Coldwell, W. (2017, February 21). Regional know-how: the best websites for contacting local guides. The Guardian. Retrieved October 23, 2022 from
https://www.theguardian.com/travel/2016/oct/17/best-websites-local-guides-holidays.
Chan, J. K. L., Marzuki, K. M., & Mohtar, T. M. (2021, December 1). Local Community Participation and Responsible Tourism Practices in Ecotourism Destination: A Case of Lower Kinabatangan, Sabah. Sustainability, 13(23), 13302.
https://doi.org/10.3390/su132313302
Desjardins, J. (2017). 34 Startup Metrics for Tech Entrepreneurs. Retrieved from http://www.visualcapitalist.com/34-startup-metrics-founder-know/
Dlamini, P. (2016). Use of information and communication technologies tools to capture, store, and disseminate indigenous knowledge: A literature review. In Handbook of Research on Theoretical Perspectives on Indigenous Knowledge Systems in Developing Countries (pp. 220-242).
Donohoe, H., & Needham, R. (2008). Internet-based ecotourism marketing: Evaluating Canadian sensitivity to ecotourism Tenets. Journal of Ecotourism, 7(1), 15-43.
Fried, L. (2022). 9 of the Best Apps and Sites for Finding Local Tours and Guides. Too Many Adapters. Retrieved October 23, 2022, from https://toomanyadapters.com/best-apps-local-guides-tours/
Igor. (2019, March 8). 12 Best Apps to Find Local Tour Guides. Fancycrave. Retrieved October 23, 2022, from https://fancycrave.com/tours-by-locals/
Grace Chang, K., Chien, H., Cheng, H., & Chen, H.-i. (2018). The Impacts of Tourism Development in Rural Indigenous Destinations: An Investigation of the Local Residents’ Perception Using Choice Modeling. Rural Population and Social Sustainability, 10(12), 1-15.
https://mobilekomak.com/ Retrieved October 23, 2022
Lovelace, N. (2018). All in the Numbers: How to Measure Your Start-up's Success2018, Retrieved on October 10, 2022, from https://medium.com/
Jordan, J. (2015). 16 Startup Metrics. Retrieved from https://a16z.com/2015/08/21/16-metrics/
Kai-Kristian Kemell, Xiaofeng Wang, Anh Nguyen-Duc, Jason Grendus, Tuure Tuunanen, & Pekka Abrahamsson. (2018, January 1). 100+ Metrics for Software Startups : A Multi-Vocal Literature Review. SiBW 2018 Software-Intensive Business: Start-Ups, Ecosystems and Platforms. Proceedings of the International Workshop on Software-Intensive Business: Start-Ups, Ecosystems and Platforms (SiBW 2018)#N#Espoo, Finland, December 3, 2018., 2305(2305), 15–29. http://ceur-ws.org/Vol-2305/paper02.pdf
Kerstetter, D.L., Hou, J.S, & Lin, C.H. (2004), Profiling Taiwanese ecotourists using a behavioral approach, Tourism Management, 25(4), 491-498.
Pásková, M., & K. Dowling, R. (2014). The usage of local and indigenous knowledge in the management of geo-tourism destinations. International Multidisciplinary Scientific GeoConference.
San, A., & Tijmstra, S. (2009). On the emergence and significance of local economic development strategies. London School of Economics.
Sangpikul, A. (2017). Ecotourism Impacts on the Economy, Society, and Environment of Thailand. Journal of Reviews on Global Economics, 6, 302-312
Smirnov, A., Kashevnik, A., Shilov, N., Teslya, N., & Shabaev, A. (2014, October). Mobile application for guiding tourist activities: tourist assistant - TAIS. Proceedings of 16th Conference of Open Innovations Association FRUCT.
https://doi.org/10.1109/fruct.2014.7000931
Simpson, B. (1994). Gender and the Social Differentiation of Local Knowledge. Indigenous knowledge and development monitor, 2(3), 881-889.
Straubel, E. (2018). Getting Funded: Part 5 (The metrics). Retrieved from https://www.bigroomstudios.com/startups/startup-metrics/
Tisdel, C. (2003). Economic Aspects of Ecotourism: Wildlife-based Tourism and Its Contribution to Nature. Sri Lankan Journal of Agricultural Economics, 5(1), 83-95.
Team, T. B. (2020, June 23). 18 Best Websites & Apps to Find Local Tour Guides. TourScanner. Retrieved October 23, 2022, from https://tourscanner.com/blog/find-local-tour-guides/
UN-HABITAT. (2005). Promoting Local Economic Development through Strategic Planning Volume 1: Quick Guide. Nairobi, Kenya: United Nations Human Settlements Programme (UN-HABITAT).
Vanhove, N. (2011). The economics of tourism destinations. Elsevier Publication.
Vital, A. (2017). Startup-metrics-infographic. Retrieved from blog.adioma.com: https://blog.adioma.com/startup-metrics-infographic/
Weiss, M. (2017). Top Startup Traction Metrics Considered By Seed Round Investors. Retrieved from https://www.rocketspace.com/tech-startups/top-startup-traction-metrics-considered-by-seed-round-investors
Whaley, S. (n.d.). 10 Best Online Tour Booking Sites to List Your Tours, Activities, and Experiences. Tourpreneur Travel Community. Retrieved June 4, 2020, from https://tourpreneur.com/10-best-online-tour-booking-sites-to-list-your-tours-activities-and-experiences/.
WTO. (2017). UNTWO World Tourism Barometer. https://doi.org/10.18111/wtobarometereng