الگوی عوامل رفتاری توسعه گردشگری دسترسپذیر برای افراد دارای معلولیت جسمی حرکتی (مورد مطالعه: شهر تهران)
محورهای موضوعی :مهدی کروبی 1 * , محمود ضیائی 2 , نازنین فکری زاد 3
1 - دانشگاه علامه طباطبایی تهران
2 - دانشگاه علامه طباطبائی
3 - مدیریت و حسابداری
کلید واژه: گردشگری دسترس­, پذیر#عوامل رفتاری#عوامل فردی#عوامل میان­, فردی# معلولین جسمی حرکتی,
چکیده مقاله :
شرکت در فعالیتهای گردشگری، حق مسلم همه افراد جامعه از جمله افراد دارای معلولیت است. اما در این میان، گاهی عواملی مربوط به فرد دارای معلولیت یا مناسب نبودن فضای اجتماعی برای پذیرش این افراد، مانع از مشارکت این قشر در فعالیتهای گردشگری میشود. در این راستا، پژوهش حاضر در تلاش است تا این عوامل را (تحت عنوان عوامل رفتاری) شناسایی کرده و نقش آنها را در توسعه گردشگری دسترسپذیر برای افراد دارای معلولیت جسمی حرکتی بررسی نماید. پژوهش حاضر، با رویکرد ترکیبی، در دو مرحله کیفی (شناسایی مؤلفهها و عوامل رفتاری از طریق مصاحبه با خبرگان حوزه گردشگری و معلولیت) و کمّی (طراحی پرسشنامه بر مبنای شاخصهای مستخرج از مرحله کیفی و توزیع آن در میان گردشگران دارای معلولیت در شهر تهران) انجام گرفته است. مرحله اول با استفاده از روش تحلیل محتوا و نرمافزار Maxqda2018 انجام پذیرفت. در مرحله دوم، روش حداقل مربعات جزئی و نرمافزار اسمارت. پی. ال.اس.3 مورد استفاده قرار گرفت. نتایج حاکی از آن است که عوامل رفتاری در دو دسته اصلی «عوامل فردی» (ویژگیهای شخصی افراد دارای معلولیت و ادراک این افراد از تعامل با محیط) و «عوامل میانفردی» (مسئولیت عمومی نسبت به افراد دارای معلولیت، آموزش جامعه، وابستگی افراد دارای معلولیت به همراه و ایجاد حس مثبت در این افراد) بر توسعه گردشگری دسترسپذیر برای معلولین جسمی حرکتی تأثیر میگذارند.
Participating in tourism activities is the undeniable right of all society members, including people with disabilities. However, sometimes factors related to people with disabilities or inappropriate social environment for acceptance of these people as community members prevent them from participating in tourism activities. In this regard, this study sought to identify such factors (under the title of behavioral factors) and investigate their role in the development of accessible tourism for people with physical disabilities, using a mixed-methods approach in two stages of qualitative (identifying the behavioral indicators and factors through interviews with experts in the field of tourism and disability) and quantitative (designing a questionnaire based on the indicators obtained from the qualitative stage and distributing them among tourists with disabilities in Tehran). The first stage was conducted using the content analysis method and Maxqda2018 software. The partial least squares method and SmartPLS3 software were used at the second stage. The results of the study indicated that the two main categories of behavioral factors, i.e., "Personal factors" (personal characteristics of people with disabilities and their perception of interaction with the environment) and "interpersonal factors" (public responsibility towards people with disability, community education, the dependency of people with disability on another person's assistant along with the development of positive feelings in these people) affected the development of accessible tourism for people with physical disabilities.
·
اسعدی، میرمحمد؛ باصولی، مهدی؛ برومندزاد، یاسمین و آقاباقری، فهیمه. (1398). «طراحی مدلی برای توسعه گردشگری معلولین در شهر یزد». دوفصلنامه مطالعات اجتماعی گردشگری. شماره 14. 404- 383.
بختیاری، محمود؛ صالحی، مسعود؛ زایری، فرید؛ یاوری، پروین؛ دلپیشه، علی؛ مباشری، فرزانه و کریملو، مسعود. (1391). «مقایسه کیفیت زندگی معلولین جسمی-حرکتی با افراد سالم با استفاده از پرسشنامه WHOQOL 100». مجله تخصصی اپیدمیولوژی ایران. شماره 2. 72-65.
بهمنپور، هومن و سلاجقه، بهرنگ. (1387). «بررسی کمی و کیفی فضاهای شهری در تهران از دیدگاه کاربری برای معلولان (مطالعه موردی: پارک لاله)». نشریه مدیریت شهری. شماره 31. 18-7.
پوررنجبر، محمد؛ کشاورز، لقمان؛ شریفیان، اسماعیل و فراهانی، ابوالفضل. (1393). «موانع مشارکت در فعالیتهای بدنی تفریحی معلولین با صندلی چرخدار در استان کردمان». مجله بهداشت و توسعه. شماره 2. 188-175.
پورسلطانیزرندی، حسین؛ قاسمی، حمید؛ حواصل، مهناز و مرادی، فیروزه. (1395). «شناسایی موانع مشارکت جانبازان و معلولین استان البرز در ورزش». نشریه تحقیقات کاربردی علوم ورزش بدون مرز. شماره4. 16-2.
خسروی، نسرین؛ راهب، غنچه؛ عرشی، ملیحه و اقلیما، مصطفی. (1394). «بررسی ارتباط بین حمایت اجتماعی و کیفیت زندگی معلولین جسمی – حرکتی مراکز آموزشی رعد». مجلهی توانبخشی. دوره 16. شماره 2. 185- 176.
خنیفر، حسین و مسلمی، ناهید. (1395). اصول و مبانی روشهای پژوهش کیفی. تهران.
داتیلو، جان. (1397). فراغت، درآمدی بر آموزش اوقات فراغت. (ترجمه دکتر عباس اردکانیان و عباس حسنی). تهران.
زرین کفشیان، غلامرضا. (1395). «بررسی وضعیت طرد اجتماعی معلولین: مورد مطالعه معلولین جسمی و حرکتی تحت پوشش ادارهی بهزیستی شهرستان ری». فصلنامه مطالعات فرهنگی و ارتباطات. سال دوازدهم. شماره 43. 201-177.
زیتونلی، عبدالحمید. (1397). «مطالعه جایگاه حقوقی و وضعیت و موانع مشارکت معلولان در فعالیتهای ورزشی». مجله مطالعات ناتوانی. شماره 5. 7-1.
سبحانی، عباس؛ اندام، رضا و ظریفی، مجتبی. (1394). «بررسی و اولویتبندی عوامل مؤثر و موانع مشارکت ورزشی معلولین شهر اهواز». مطالعات مدیریت رفتار سازمانی در ورزش. شماره 6. 48-41.
شفیعی، زاهد؛ ترابی فارسانی، ندا و پرنده خوزانی، بهنوش. (1393). مقدمهای بر گردشگری در دسترس (گردشگری برای ناتوانان). سازمان فرهنگی تفریحی شهرداری اصفهان، اصفهان.
عاملیمقدم، سیما؛ زراعتی، مصطفی؛ دیدهبان، مریم و خزان، کاظم. (1394). «اثربخشی آموزش مهارتهای زندگی بر کیفیت ارتباط معلولین جسمی- حرکتی بستری در مراکز بهزیستی». نسیم تندرستی. دوره 4. شماره 2. 17-9.
عبدالهزاده فرد، علیرضا؛ سرورزاده، سید کورش و اژدری، نرگس. (1395). «مناسبسازی پیادهراهها و تجهیزات شهری برای جانبازان و معلولان». طب جانباز. شماره 4. 224-217.
کردی سرجاز، نادر. (1394). بررسی موانع محیطی توسعه گردشگری برای افراد دارای معلولیت جسمی و حرکتی (مورد مطالعه شهر تهران). پایاننامه کارشناسی ارشد، رشته مدیریت جهانگردی (گرایش بازاریابی)، (استاد راهنما: مجتبی محمودزاده). دانشگاه علامه طباطبائی، دانشکده مدیریت و حسابداری. تهران.
مجلس شورای اسلامی. (1383). سند چشمانداز توسعهی بخش میراث فرهنگی و گردشگری کشور ایران در افق سند چشمانداز بیست ساله (1384 تا 1404).
محسنین، شهریار و اسفیدانی، محمدرحیم. (1393). معادلات ساختاری مبتنی بر رویکرد حداقل مربعات جزئی به کمک نرمافزار Smart-PLS. تهران.
مقامی، امیر و امیرشاکرمی، مریم سادات. (1397). «حق تفریح و فراغت معلولین در پرتو اسناد بینالمللی». مجلهی مطالعات حقوقی دانشگاه شیراز. دوره دهم، شماره اول. 44-305.
نظری اورکانی، سولماز. (1393). تدوین الگوی گردشگری قابل دسترس. پایاننامه کارشناسی ارشد. دانشگاه علم و فرهنگ. دانشکده علوم گردشگری. تهران.
Abrams, D., Christian, J. & Gordon, D. (2007). Multidisciplinary Handbook of Social Exclusion Research. NewYork: John Wiley and Sons.
Bizjiak, B., Knezevic, M. & Cvetreznik, S. (2011). Attitude Change Towards Guests with Disabilities. Annals of Tourism Research, 38 (3), 842-857.
Buhalis, D., & Darcy, S. (2011). Accessible Tourism (Concepts and Issues). Bristol: Channel View Publications.
Burnett, J. J., Bender-Baker, H. (2001). Assessing the Travel-Related Behaviors of the Mobility-Disabled Consumer. Journal of Travel Research, 40 (1), 4-11.
Darcy, S. & Daruwalla, P. S. (1999). The Trouble with Travel: People with Disabilities and Tourism. Social Alternatives, 18, 41-46.
Darcy, S. A. (2006). Setting a Research Agenda for Accessible Tourism, Gold Coast. Australia: Sustainable Tourism for Cooperative Research Centre.
Darcy, S., Dickson, T. (2009). A Whole-of-Life Approach to Tourism: The Case for Accessible Tourism Experiences. Hospitality and Tourism Management, 16, 32-44.
Eichhorn, V. & Buhalis, D. (2011). Accessibility- A Key Objective for the Tourism Industry. IN Buhalis, D. & Darcy, S. (Eds.) Accessible Tourism: Concepts and Issues, 46-61.
Foggin, S. E. A., Cameron, B. & Darcy, S. (2004). Towards Barrier Free Travel Innitiatives in the Asia Pacific Region, Paper presented at the Refereed conference proceedings of developing new markets for traditional destinations, Travel and Tourism Research Association (TTRA) Canada Conference 2003, Ottawa.
Gillovic, B., McIntosh, A. (2015). Stakeholder Perspectives of the Future of Accessible Tourism in New Zealand. Tourism Futures, 3, 223-239.
http://www.asriran.com/fa/news/349598/
http://www.icana.ir/Fa/News/
Jackson, F. (1993). Recognizing Patterns of Leisure Constraints: Results from Alternative Analysis. Leisure Research, 25, 129- 141.
Kaganek, K., Ambrozy, T., Mucha, D., Jurczak, A., Bornikowska, A., Ostrowski, A., Janiszewska, R. & Mucha, T. (2017). Barriers to Participation in Tourism in The Disabled. Sport Tourism, 24, 121-129.
Mannell, R. C. & Kleiber, D. A. (1997). A Social Psychology of Leisure, State College. PA: Venture Publishing, Inc.
McGuire, F. (1984. A Factor Analytic Study of Leisure Constraints in Advanced Adulthood. Leisure Science, 6, 313-326.
Muloin, S. (1992). Wilderness Access for Persons with a Disability. In G. Harper & B. Weiler, B. (Eds.) Ecotourism (pp. 20-25). Canberra: Australian Bureau of Research.
Murray, M. & Sproats, J. (1990). The Disabled Traveler: Tourism and Disability in Australia, Journal of Tourism Studies, 1, 9-14.
Shi, L., Cole, Sh. & Chancellor, H. C. (2012). Understanding Leisure Travel Motivations of Travelers with Acquired Mobility Impairments. Tourism Management, 33, 228-231.
Smith, R. (1987). Leisure of Disabled Tourists: Barriers to Participation. Annals of Tourism Research, 14, 376-389.
Tecau, A. S., Bratucu, G., Tescasiu, B., Chitu, I. B., Constantin, C. P. & Foris, D. (2019). Responsible Tourism- Integrating Families with Disabled Children in Tourist Destinations. Sustainability, 11, 1-18.
Var, T., Yesiltas, M., Yayli, A. & Ozturk, Y. (2011). A Study on the Travel Patterns of Physically Disabled People. Asia Pacific Journal of Tourism Research, 16 (6), 599-618.
Yau, M. K., Mckercher, B. & Packer, T. L. (2004). Traveling with a Disability More than an Access Issue. Annals of Tourism Research, 31 (4), 946-960.