طراحی شبکه مضامین چالشهای توسعه گردشگری ديني در ج.ا. ایران
محورهای موضوعی :
حمید ضرغام بروجنی
1
(دانشگاه علامه طباطبایی تهران)
مرجان عبدی
2
(دانشگاه علامه طباطبائی)
سید مجتبی محمودزاده
3
(دانشگاه علامه طباطبایی تهران)
حسین اصلی پور
4
(دانشکده مدیریت و حسابداری)
کلید واژه: گردشگری#توسعه گردشگری#گردشگری دینی#رویکرد سیستمی#مدل­, سازی ساختاری-تفسیری ,
چکیده مقاله :
«سفر زیارتی اربعین» به شکل پیاده، در باور مذهبی ایرانیان جایگاه برجسته‌ای دارد. زائر پیاده اربعین برای این سفر با چالشهای متعددی روبرو است که در صورت حل آنها، تصمیم به این سفر ميگيرد. این نوشتار به چالشهای تصمیم‌گیری زائر پیاده ایرانی در سفر اربعین و شیوه حل مسئله توسط او پرداخته است. روش مورد استفاده، برای گردآوری داده‌ها «مردم‌نگاری» و برای تحلیل داده‌ها، گام‌های مورد استفاده در روش «رویش نظریه» است. در پژوهش حاضر با 39 زائر پیاده اربعین 1397 ه.ش. در مسیر پیاده‌روی مصاحبه شده است. چالشهای تصمیم‌گیری در یک مقوله مرکزی «چالش فقدان مقتضیات و وجود موانع» خلاصه می‌شود. آن دسته از چالش‌هایی که زیر عنوان «چالش فقدان مقتضیات» جای میگیرند: «تأمین هزینه سفر»، «توانایی پیاده‌روی»، «یافتن همسفر مناسب»، «فراهم کردن وقت مناسب برای سفر»، «امکان دستیابی به مقصود»، «امکانات سفر پیاده ازجمله وسایل نقلیه، اسکان، تغذیه، بهداشت» و «آشنایی به راه و مقصد» است. مقوله‌های عمده زیرمجموعه «چالش وجود موانع» عبارت‌اند از: «ممانعت کنشگرانی مانند دولت، کارفرما، مراکز آموزشی، همسر و والدین»، «تزاحم‌های ناشی از: تعهد شغلی، تعهد نگهداری از فرزندان و فشار اجتماعی تولیدشده از سوی هم‌وطنان و تعهد به آنها» و «احساس ناامنی».
Religious tourism plays an important role in Iranian cultural and economic sustainability. Due to the special nature of the Iranian political establishment, this type of tourism provides many potentials for tourism development in different parts of Iran. Making the best use of these capacities requires recognition of the barriers and challenges lying ahead of the development of religious tourism. Therefore, this study set out to identify the challenges facing religious tourism, using thematic analysis (TA) and interpretive structural modeling (ISM). Moreover, the relationship model between the influential factors involved in this regard was extracted at three levels via the thematic network. Finally, MICMAC analysis was conducted to measure the influence power and dependence of the factors. The required data were collected through library research and administering a questionnaire on 15 experts familiar with the subject matter who were selected through purposive sampling, out of whom 11 experts completed the questionnaire. The findings of the study indicated that variables such as lack of attention to the chain of providing religious tourism services, lack of programming, policymaking, and monitoring the religious tourism process, and not allocating budget and financial supports for religious tourism development in Iran played essential and key roles in the non-development of this type of tourism. These variables were placed at the third level of the model that affect the second level variables. It was also found that the variables such as inefficient management of religious tourism facilities and services, inefficient management of religious attractions and events, and improper management of religious tourism marketing were dependent variables that were placed at the first level of the model.
آذر، عادل؛ خسروانی، فرهاد و جلالی، رضا. (1392). تحقیق در عملیات نرم، رویکردهای ساختاردهی مسئله. انتشارات سازمان مدیریت صنعتی .تهران.
آقاجانی، معصومه و فراهانی فرد، سعید. (1394). «گردشگری مذهبی و عوامل مؤثر بر آن (مطالعه موردی ایران)». سياستهای راهبردی و كلان. سال 3. شماره 9. ص 66-43.
بخشی، حامد و اعظم کاري، فائزه. (1394). «بررسی احساس امنیت گردشگران مذهبی در اماکن فراغتی (مورد مطالعه: شهر مشهد)». دوفصلنامه مطالعات اجتماعی گردشگري. سال سوم. شمارة پنجم. بهار و تابستان. ص 189-151.
بدري، سيدعلي و طيبي، صدراله. (1391). «بررسي عوامل مؤثّر بر هزينههاي گردشگري مذهبي (مطالعه موردي: شهر مشهد مقدس)». مجله برنامه ريزي و توسعه گردشگري. سال اول. شماره ي 1. ص 177-153.
پارساپور، خدیجه؛ مقیمی، مریم؛ رفیعی، هادی و مظهری، محمد. (1391). «برنامهریزی راهبردی توسعه اشتغال، با تأکید بر گردشگری مذهبی (مطالعه موردی: شهر مشهد)». دوفصلنامه مطالعات گردشگری. دوره اول .سال اول. شماره دوم. ص 159-137.
تقوایی، مسعود؛ غلامی، یونس و موسوی، سیدعلی. (1389). «تحلیلی بر توسعه گردشگری مذهبی (مطالعه موردی شهرستان نورآباد ممسنی)». فصلنامه فضای جغرافیایی اهر. سال 10. شماره 31. ص 64-39.
حاتمی نژاد، حسین؛ حبیبیان، بهار و امیرشکاری، مریم. (1395). «اولویتبندی راهبردهای توسعه گردشگری مذهبی شهر دزفول». گردشگری شهری. دورة 3. شمارة 1. زمستان. ص 76-59.
حسینی پور، سید احسان؛ رضایی دولتآبادي حسین و کاظمی، علی. (1395). «بررسی عوامل کشش و رانش مؤثر بر نیت سفر گردشگري مذهبی و نحوه تأثير آنها (شهر قم)». فصلنامه مطالعات مدیریت گردشگري.سال یازدهم. شماره 36. ص 124-109.
خان محمدی، هادی. (1393). «طراحی الگوی مشارکت شهروندی در مدیریت دولتی مبتنی بر تعالیم نهجالبلاغه». رساله دکتری مدیریت دولتی، دانشکده مدیریت و حسابداری، دانشگاه علامه طباطبایی (ره). تهران.
خان محمدی، هادی؛ اصلی پور، حسین (1396). «طراحی شبکه مضمونهای سیاستهای کلّی نظام خانواده مبتنی بر شیوه الگوسازی ساختاری تفسیری». فصلنامه فرهنگی-تربیتی زنان و خانواده. سال 12، شماره 39. ص140-107.
دهشیری، محمدرضا. (1394). «ارزیابی عوامل مؤثر بر توسعه گردشگری مذهبی در ایران». برنامهریزی و توسعه گردشگری. سال 4. شماره 12. ص 92-72.
سقایی، مهدی؛ خواجه شاهکوهی، علیرضا و جوانبخت قهفرخی، زهره. (1391). «پهنهبندی مناطق مستعد ایجاد خدمات اقامتی در کلانشهر مشهد (با استفاده از مدل AHP )». پژوهش و برنامهریزی شهری. سال 3. شماره 11. ص 96-73.
ضرغام بروجنی، حمید و ترکمان، نسرین. (1392). «تحلیلی بر توسعه گردشگری مذهبی در استان همدان». علوم مدیریت ایران. سال 8. شماره 30. ص 81-57.
ضرغام بروجنی، حمید و توحیدلو، معصومه. (1390). «الگوی مدیریت اثربخش گردشگری (مورد مطالعه: مقصد مذهبی مشهد)». فصلنامه علمی-پژوهشی مطالعات جهانگردی. سال هفتم. شماره 16. ص 52-25.
ضرغام بروجنی، حمید و شالبافیان، علی اصغر. (1393). سیاستهای گردشگری کشورها مطالعهای تطبیقی. انتشارات مهکامه. تهران.
ضرغام بروجنی، حمید؛ مروتی شریف آبادی، علی؛ محمودزاده، مجتبی و اسدیان اردکانی، فائزه. (1397). «گردشگری دینی، الزامات، راهبردها و پیامدها». فصلنامه علمی-پژوهشی مدیریت اسلامی. سال 26. شماره 2. ص 237-213.
ضرغام بروجنی، حمید؛ نکویی، زهرا؛ عباسپور، نیلوفر و شجاعی مسلم. (1391). برنامهریزی توسعه گردشگری در کشورهای در حال توسعه. انتشارات مهکامه، تهران.
ضیایی، محمود؛ تراب احمدی، مژگان. (1392). شناخت صنعت گردشگری با رویكرد سيستمی. نشر علوم اجتماعی. تهران.
عربشاهی، معصومه؛ بهبودی، امید و کشفی، سیدمحمد امین. (1396). «تحلیل نقش عوامل رانشی و کششی در توسعه گردشگری مذهبی در شهر مقدس قم». فصلنامه علمی-پژوهشی گردشگری و توسعه. سال ششم. شماره سوم. ص 79-58.
عنابستانی، علی اکبر و محمودی، حمیده. (1395). «بررسی تأثير گردشگری مذهبی بر ارتقاء کیفیت زندگی روستاییان (مطالعه موردی: حوزه نفوذ گردشگاهی شهر مشهد)». برنامهریزی و توسعه گردشگری. سال پنجم . شماره 18. ص 118-97.
فیض پور، محمدعلی و امامی میبدی، مهدی. (1391). «توسعه اقتصادی صنعت گردشگری در ایران و مقایسه آن با کشورهای منطقه سند چشمانداز». مطالعات مدیریت گردشگری. سال 7. شماره 19. ص 177-139.
فيروزجائيان، علي اصغر؛ یوسفی، ندا و ميرمحمدتبار، سیداحمد. (1393). «تحليل كاركردي گردشگري مذهبي در ايران (فراتحليلي از تحقيقات موجود)». مجله برنامهریزی و توسعه گردشگری. سال سوم. شماره 8. ص 165-143.
معاون، زهرا؛ موحد، مجید و طبیعی، منصور. (1396). «معنايابي و گردشگري مذهبي: مطالعه مردمنگارانه». جامعه پژوهي فرهنگي، پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي. سال 8. شماره 4. ص 33-1.
ملازم الحسینی، محمد کاظم؛ رجوعی، مرتضی و مرادی، محسن. (1396). «تأثير توسعه اماکن گردشگری بر رضایتمندی گردشگران مذهبی (مطالعه موردی: کلانشهر مشهد)»، فصلنامه مطالعات مدیریت گردشگری. سال دوازدهم. شماره 39، ص 142-123.
موسوی، میرنجف؛ عبداله زاده، مهدی و باقری کشکولی، علی. (1394). گردشگری مذهبی، ماهيت و مفاهيم. انتشارات آراد کتاب، تهران.
یاوری، وحید. (1391). «طراحي مدل مفهومي مديريت عملکرد سازماني برای سازمان اوقاف و امور خيريه». رساله دکتری مدیریت دولتی. دانشکده مدیریت و حسابداری .دانشگاه علامه طباطبایی (ره). تهران.
یوسفی، جواد. (1397). «تحلیل اهمیت-عملکرد خدمات گردشگری مذهبی (مورد مطالعه شهرستان بیرجند)». مجلهی برنامهریزی و توسعه گردشگری. سال هفتم. شماره 24. ص 58-38.
Afrodita, B. (2012). Models of Tourist Development in the Context of Regional Development, Annals of Faculty of Economics, 1(1), 507-512.
Braun, V. & Clarke, V. (2006), Using thematic analysis in psychology. Qualitative Research in Psychology, 3(2), 77-101.
Cochrane, J. (2009). Spirits, nature and pilgrimage: the “other” dimension in Javanese domestic tourism. Journal of Management, Spirituality and Religion, 6(2), 107-119.
Egresi, I., Bayram, B., Kara, F & Kesik, a. (2012). Unlocking the potential of religious tourism in Turkey, Geo Journal of Tourism and Geo sites, 1 (1), 65-80.
Gorane, S. J. & Kant, R. (2013). Modelling the SCM enablers: an integrated ISM- fuzzy MICMAC approach. Asia Pacific Journal of Marketing and Logistics, 25(2), 263-286.
Jaliu, D. D. (2012). The effectiveness of public policies and Structural Funds in enhancing tourism development. The case of Romania. Theoretical and Applied Economics, 12(12), 37.
Kamenidou, I., & Vourou, R. (2015). Motivation factors for visiting religious sites: The Case of Lesvos Island. European Journal of Tourism Research, 9, 78-91.
Kartel, B., Tepeci, M. & Ath, H. (2015). Examining the religious tourism potential of Manisa, Turkeywith a marketing perspective. Tourism Review, 70(3), 214-231.
Kim, B, E M King, B. (2019). Religious Tourism Studies: Evolution, Progress, and Future Prospects, Taylor & Francis in Tourism Recreation Research, 45(4), 1-19.
Lavinia, Madalina: Mihaela, (2008). Dimensions of religious tourism. Towards Business Excellence, Amfiteatru Economic, 10, 242-253.
Maneenetr, T., & Tran, T. H. (2014). SWOT Analysis of Religious Tourism in Nong Khai Province, Thailand Proposed Guidelines to Incorporate Temple Stay Program. Mediterranean Journal of Social Sciences, 5(23), 696.
Meyer. G. (2004). New Research Network for Islamic Tourism, Islamic Tourism Issue, 11, 42-57.
Najda-Janoszka, M., & Kopera, S. (2014). Exploring barriers to innovation in tourism industry–the case of southern region of Poland. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 110, 190-201.
NakhaeMoghadam, P., EsmaelNejad, M., & Karimian, M. (2013). Study of Tourism Industry Development with an Emphasis on Religious Tourism (Case Study: Sistan Area). International Journal of Science and Engineering Investigations, 2 (23), 56-60.
Nolan, M, and Nolan, S. (1989).Christian Pilgage in Modern Western Europe Chapel Hill, the University of North Carolina press.
Olsen, D. H., & Timothy, D. J. (2006). Tourism, Religion and Spiritual Journeys, NY: Routledge Oxford.
Padin, C., Svensson, G., & Wood, G. (2016). A model of pilgrimage tourism: process, interface, people and sequence. European Business Review, 28 (1), 77-95.
Rinschede, G. (1992). Forms of religious tourism, Annals of Tourism Research, 19(1), 51-67.
Santos, M. (2000). Fátima: religious tourism in a sanctuary city, in 6 World Leisure Congress; Bilbau, de 3 a 7 de Julho.
Singh, P. K. (2008). Medical tourism. India: Kanishka.
Strategic Initiatives & Government Advisory (SIGA) Team. (2012). Diverse Beliefs: Tourism of Faith Religious tourism gains ground, FICCI & YES BANK, http://ficci.in/spdocument/20207/diverse-beliefs-tourism-of-faith.pdf.
Taleghani, G. R., Ghafary, A., Asgharpour, S. E., & Bekiai, M. (2014). An Investigation of the Barriers Related to Tourism Industry Development in Iran. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 120, 772-778.
UNWTO. (2016). Tourism Highlights, 2016 Edition.
UNWTO. (2013). Annual Report 2012, 1-82.
Warfield, J. N. (1976). Societal Systems: Planning, Policy and Complexity. Willy.
Zamani- Farahani, H., Henderson, J.C. (2010). Islamic tourism and managing tourism development in Islamic societies: The cases of Iran and Saudi Arabia, International. Journal. Tourism Research, 12, 79–89.